Ortopedi ve Travmatoloji Hekimi Op. Dr. Evren Fehmi Atay, özellikle ileri yaşlarda ve kadınlarda görülen osteoporoz hakkında önemli bilgiler paylaşıyor. Osteoporozdan korunmak için çocukluktan itibaren neler yapılması gerektiğini anlatan Op. Dr. Evren Fehmi Atay, beslenmeden fiziksel aktivite ve vitamin kullanımlarına kadar pek çok önemli noktaya parmak basıyor.
1. Osteoporoz nedir?
Osteoporoz, kemiğin genel olarak kalsiyumu kaybetmesiyle dayanıklılığın azalmasına yol açan halk arasında kemik erimesi olarak bilinen bir hastalıktır.
2. Hangi yaşlarda görülür?
Kemik erimesi genellikle ileri yaşlarda ortaya çıkar. Hormonal desteğin ve fiziksel aktivitenin azaldığı ileri yaşlarda kemik erimesine sık sık rastlanılır.
3. Kadın ve erkeklerde osteoporoz nasıl farklar gösterir?
Osteoporoz kadınlarda daha erken yaşlarda görülür ve daha büyük bir probleme neden oluyor. Erkeklerde ise andropozdan sonra ortaya çıkabilir.
4. Belirtileri nelerdir?
Osteoporoz, özellikle dayanıklılığını kaybetmiş omurga kemiklerinde zor görülebilen çatlaklar ve çökmeler oluşuna kadar bir belirti göstermez. Bu çatlakların oluşmasının ardından sırt ve bel bölgesinde ağrı gibi semptomlar başlar. Zamanla bu mikro çatlaklar görünür hale geldiğinde kırılan kemikten kaynaklanan ağrı ve hareket kısıtlaması meydana gelir.
5. Osteoporozdan kaçınmak için nasıl beslenmek gerekir?
Osteoporoz bir ömrün bilançosu gibidir. Bütün bir ömrü nasıl geçirdiysek yaşlılığımızda onun sonucunu görürüz. Yani çocukluk ve gençlik döneminde kemiği yeteri kadar güçlendirebildiysek bu kemiğin yaşlılık döneminde erimesi daha zor olur. Şöyle düşünün, çocukluk ve gençlik döneminde bir küfeye taş dolduruyoruz, bu taşlar gelecekte bizim yolumuzu döşüyor. Dolayısıyla ne kadar az taş doldurdursak yolumuz da o kadar yumuşak ve dayanıksız oluyor. Yani çocukluk döneminde yeteri kadar süt ve süt ürünleri tüketmek ve aktif bir hayat sürmek büyük önem taşıyor. Aynı zamanda D vitamini birikimini de korumak ve güneş ışınlarından doğrudan D vitamini almak gerekiyor.
6. Egzersizin osteoporozun engellenmesindeki önemi nedir?
Egzersiz kemiklerin güçlenmesinde önemli bir faktör oluşturur. Nitekim kemik yük taşıdıkça vücut o kemiğin güçlü olmasına karar verir. Yani kemik ne kadar yük taşırsa vücut o kemiğe o kadar kalsiyum yükler. Ancak insan hareketsiz kalırsa vücut biriktirdiği kalsiyumu hareketsiz kemiklere aktarmak istemez.
7. Osteoporoz tedavisinde hangi yöntemler kullanılır?
Osteoporoz tedavisinde öncelikle yaşa uygun aktiviteler yapmak gerekir. Kadınlarda menopoz ve erkeklerde andropoza kadar vücut kaybettiğini yerine koyabilir. Dolayısıyla durumu nötrde tutabilir. Ancak menopoz ve andropozdan sonra vücut kaybettiklerini yerine koyaz. Bu nedenle bu dönemden itibaren egzersize ekstra önem verilmesi, D vitamini ve kalsiyum alınması gerekir. Bunların yanı sıra özellikle menopozdan sonra bifosfonat grubu ilaçlar verilir.
8. Tedavi edilmeyen osteoporoz hangi sonuçlara yol açar?
Tedavi edilmeyen osteoporozlarda kırık riski çok yüksek olur. Bu kırıklar genellikle omurga ve kalça bölgesinde görülür. Ne yazık ki oluşan kırıklar hayatı ciddi anlamda tehdit edecek hale gelebilir.
9. Osteoporoz riskini azaltmak için hangi takviyeler alınmalıdır?
Osteoporoz riskini azaltmak için daima yaşa uygun aktiviteye önem verilmesi gerekir. Bunun yanı sıra alkol ve sigara gibi zararlı alışkanlıkları azaltmak, sağlıklı ve dengeli beslenmek tavsiye edilir. Mümkün olduğunca güneş ışığı ve D vitamini almak da büyük önem taşır.
10. Osteoporoz teşhisli hastalar hangi yaşam tarzı değişikliklerini yapmalıdır?
Kadınlarda menopozdan sonra erkeklerde genellikle 60 yaştan itibaren senede bir kez kemik yoğunluğu ölçümü yapılması gerekir. Eğer kemik ölçümü değerleri belli limitlerin altına düşerse doktor kontrolünde birtakım ilaç takviyeleriyle tedavi etmek gerekir. Ayrıca yaşa ve vücudun sağlık durumuna uygun aktiviteye dahil olmak da şarttır. Mümkün olduğu kadar hareketli olmaya özen göstermek gerekir. Şu da unutulmamalı ki, diyabetin kontrolünde de fiziksel aktivitenin önemi büyüktü. Nitekim diyabet de kemik hastalıklarını tetikleyen bir sağlık durumu olarak bilinir.